Việt Nam - thị trường tiềm năng của thực phẩm thuần chay

Tại Việt Nam, có hơn 10 triệu tín đồ Phật giáo và các tông phái có nguồn gốc từ đạo Phật. Theo ảnh hưởng của Phật giáo, có nhiều người chọn ăn chay (không ăn thịt) vào các ngày 1 và 15 âm lịch. Văn hóa Nho giáo và văn hóa Phật giáo cấm sát sinh hiện diện trong mọi phần của cuộc sống thường ngày và với niềm tin vào nghiệp báo và luân hồi do sát sinh, người Việt Nam có xu hướng ăn chay 2~3 lần/tháng.

 

◇ Thực phẩm chay Việt Nam nổi tiếng thế giới

Trong số những người ăn chay ở Mỹ và Châu Âu, thực phẩm chay Việt Nam rất được ưa thích. Các nhà hàng Việt Nam thường nằm trong danh sách các nhà hàng chay ngon do các nhật báo địa phương ở Mỹ, Úc, Anh bình chọn. Các món ăn thuần chay của Việt Nam cũng rất phổ biến đối với du khách phương Tây. Nếu tham khảo các trang web du lịch toàn cầu hoặc blog của khách du lịch, bạn có thể tìm thấy nhiều thông tin và đánh giá tốt về thực phẩm thuần chay của Việt Nam.

Tính đến năm 2022, có 1.200 nhà hàng chay tại Thành phố Hồ Chí Minh và 200 nhà hàng chay ở Hà Nội đã đăng ký trên Foody, một nền tảng đặt món ăn lớn Việt Nam. Sở dĩ có vô số nhà hàng chay ở thành phố Hồ Chí Minh là vì nơi đây tập trung nhiều Phật tử, tuy nhiên cũng có lý do khác đó là bởi trái cây và nông sản được sản xuất ở vùng nhiệt đới và đồng bằng rộng lớn phía Nam rất phong phú, khiến khu vực này trở thành môi trường thuận lợi để phát triển nhiều loại thực đơn thuần chay. Tại các siêu thị Việt Nam, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua các loại mỳ, bún chay và hoặc thịt chay được làm từ đậu nành.

Theo kết quả ‘Khảo sát sở thích ăn chay của người tiêu dùng Việt Nam’ do công ty nghiên cứu toàn cầu Statista công bố năm 2019, 29,0% người tham gia khảo sát cho biết họ ăn chay từ 3~6 lần/tuần. 26,2% số người được hỏi cho biết họ ăn chay 1~2 lần/tuần và 55,2% số người được hỏi cho biết họ ăn chay hơn 1 lần/tuần.

Về 'lý do ăn chay' (có thể chọn nhiều câu trả lời), 61% người được hỏi trả lời rằng "thực phẩm chay là thực phẩm tốt cho sức khỏe" chiếm vị trí đầu tiên. Ngoài ra, 40% trả lời rằng nó là vì "quyền lợi động vật". Một số lý do đáng chú ý khác là "Tôi muốn theo đuổi xu hướng thực phẩm mới nhất" (36%) và "ăn chay để giảm cân" (38%).

Có thể thấy, lý do lớn nhất dẫn đến việc người Việt Nam ăn chay là vì 'sức khỏe'.

Với xu hướng ngày càng quan tâm đến sức khỏe của người tiêu dùng Việt Nam, các sản phẩm sữa thực vật cũng đang nóng lên trong cuộc cạnh tranh giành thị phần sản phẩm thuần chay. Trong số các không gian trưng bày tại các siêu thị Việt Nam hiện nay, nơi cạnh tranh nhất đối với các sản phẩm thuần chay là không gian trưng bày sữa.

Năm 2018, công ty sữa lớn nhất Việt Nam là Vina Milk đã tung ra 3 sản phẩm mới bao gồm sữa óc chó, sữa hạnh nhân và sữa đậu đỏ. Ngoài ra TH Milk, công ty sản xuất sữa lớn thứ ba ở Việt Nam, cũng đang cạnh tranh bằng cách tung ra sản phẩm sữa hạt mắc ca bên cạnh sữa óc chó và sữa hạnh nhân.

◇ 'Phô mai hạt điều' - sản phẩm Việt tiềm năng trong thị trường thực phẩm thuần chay tương lai

Việt Nam là nước sản xuất hạt điều lớn nhất, chiếm 50% lượng xuất khẩu của thế giới. Cũng có những công ty khởi nghiệp đang thương mại hóa phô mai thuần chay (vegan cheese) sử dụng hạt điều. Mặc dù phô mai thuần chay vẫn chỉ đang được bán trực tuyến với quy mô nhỏ khi kinh doanh cùng với nhà hàng, tuy nhiên sản phẩm này đang dần trở nên phổ biến đối với người nước ngoài sống tại Việt Nam và những người Việt Nam muốn ăn chay.

Một số người ăn chay có ý thức và quan tâm về khía cạnh môi trường hơn là vì lý do sức khỏe. Bởi vì 56% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu đến từ việc chăn nuôi gia súc, do đó việc sử dụng phô mai thuần chay đang được ưa chuộng ở châu Âu cũng là góp phần ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu.

Trong một tin tức có tiêu đề 'Phô mai Thụy Sĩ của tương lai được làm từ các loại hạt' do Swissinfo.ch, một đài truyền hình công cộng ở Thụy Sĩ đăng tải, tác giả bài viết đã giới thiệu nhiều loại phô mai khác nhau làm từ hạt điều và hướng dẫn cách làm fondue (lẩu phô mai) - một món ăn tượng trưng cho Thụy Sĩ bằng phô mai hạt điều.

Thông thường, phải cần tới 16 lít sữa để sản xuất phô mai, nhưng phô mai thuần chay khá thân thiện với môi trường vì chỉ cần 1 kg hạt điều và 0,5 lít nước. Với lợi thế là quốc gia xuất khẩu hạt điều, nguyên liệu thiết yếu để sản xuất phô mai thuần chay, đứng đầu thế giới nên Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển các sản phẩm đa dạng hơn từ hạt điều với chi phí tương đối cạnh tranh và xuất khẩu sang châu Âu.