Người cao tuổi ở Hàn Quốc đang trở thành nhóm người làm việc lâu nhất và nhiều nhất trong số các quốc gia thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Tuy nhiên, một phân tích cho thấy đằng sau tỷ lệ việc làm cao này không phải là "niềm vui làm việc" mà là "cuộc đấu tranh sinh tồn".
Thực tế khó khăn là lương hưu quốc gia không đủ để duy trì mức sống cơ bản, cùng với khoảng trống thu nhập kéo dài từ khi nghỉ hưu đến khi nhận lương hưu, hay còn gọi là "Khe nứt Thu nhập (Income Crevasse)," đang đẩy người cao tuổi ở Hàn Quốc trở lại thị trường lao động.
Thực tế khó khăn là lương hưu quốc gia không đủ để duy trì mức sống cơ bản, cùng với khoảng trống thu nhập kéo dài từ khi nghỉ hưu đến khi nhận lương hưu, hay còn gọi là "Khe nứt Thu nhập (Income Crevasse)," đang đẩy người cao tuổi ở Hàn Quốc trở lại thị trường lao động.
[Ảnh=Yonhap News]
Theo báo cáo "Lương hưu Quốc gia và Cung cấp Lao động Người cao tuổi" của nhà nghiên cứu Oh Yu-jin từ Viện Nghiên cứu Lương hưu Quốc gia (công bố ngày 26 tháng 11), Hàn Quốc đã bước vào xã hội siêu già vào năm 2025, khi dân số trên 65 tuổi đạt 20,3%.
Điểm đáng chú ý là tỷ lệ việc làm của người trên 65 tuổi ở Hàn Quốc đạt 37,3% (số liệu năm 2023), vượt xa mức trung bình 13,6% của OECD, đứng thứ nhất trong số các nước thành viên. Con số này thậm chí còn cao hơn nhiều so với Nhật Bản (25,3%), quốc gia đã bước vào xã hội siêu già từ lâu.
Kết quả khảo sát của Cục Thống kê cho thấy, độ tuổi làm việc mong muốn của người cao tuổi Hàn Quốc đạt trung bình 73,4 tuổi.
Tuy nhiên, lý do lớn nhất khiến họ muốn tiếp tục làm việc là "để kiếm thêm chi phí sinh hoạt (54,4%)". Tỷ trọng lao động vì sinh kế này áp đảo so với các lý do khác như "niềm vui làm việc" (36,1%) hay "giải khuây lúc rảnh rỗi" (4,0%).
Báo cáo chỉ ra nguyên nhân cơ bản của hiện tượng này là mức lương hưu công quá thấp.
Tính đến năm 2024, mức lương hưu quốc gia trung bình ở Hàn Quốc chỉ khoảng 660.000 Won (khoảng 12 triệu VNĐ). Mức này chưa bằng một nửa mức sinh hoạt phí tối thiểu hàng tháng cho một hộ gia đình độc thân trong cùng năm (1.340.000 Won; khoảng 24 triệu VNĐ). Trong khi các nước phát triển phương Tây có xu hướng nghỉ hưu khi bắt đầu nhận lương hưu nhờ hệ thống hưu trí, Hàn Quốc lại có một cơ cấu mà người cao tuổi không thể duy trì cuộc sống chỉ bằng lương hưu, buộc họ phải làm việc ngay cả khi đã nhận lương hưu.
Vấn đề lớn hơn là "khe nứt thu nhập" phát sinh từ sự chênh lệch giữa tuổi nghỉ hưu theo luật định và tuổi nghỉ việc thực tế.
Hiện tại, tuổi nghỉ hưu hợp pháp là 60 tuổi, nhưng tuổi nghỉ việc trung bình tại công việc chính chỉ là 52,9 tuổi (số liệu năm 2025). Ngược lại, độ tuổi bắt đầu nhận lương hưu quốc gia đang dần được lùi lại: 63 tuổi đối với những người sinh từ năm 1961~1964, và 65 tuổi đối với những người sinh từ năm 1969 trở đi. Điều này có nghĩa là người lao động phải trải qua ít nhất 10 năm "giai đoạn khó khăn" sau khi rời công ty cho đến khi nhận được lương hưu.
Báo cáo phân tích rằng việc tăng tuổi bắt đầu nhận lương hưu có thể giúp ổn định quỹ hưu trí, nhưng lại là một động lực mạnh mẽ khiến người cao tuổi phải tham gia thị trường lao động để duy trì sinh kế.
Hệ thống lương hưu hiện hành cũng bị chỉ trích vì sự mâu thuẫn. Chính phủ kêu gọi mở rộng việc làm cho người cao tuổi, nhưng hệ thống lương hưu quốc gia lại tồn tại "Chế độ giảm trừ lương hưu tuổi già do hoạt động tạo thu nhập." Đây là quy định cắt giảm tối đa 50% lương hưu nếu người nhận lương hưu có thu nhập vượt quá một tiêu chuẩn nhất định (3,08 triệu Won/tháng, tính đến năm 2025). Quy định này bị chỉ trích là có thể làm giảm động lực làm việc vì tạo ra nhận thức "làm việc là bị thiệt".
Tuy nhiên, báo cáo cũng phân tích rằng do chế độ này chỉ áp dụng giới hạn cho những người có thu nhập cao, tác động thực tế đến việc tham gia lao động của toàn bộ người cao tuổi là không đáng kể hoặc hạn chế. Ngược lại, đối với đại đa số người cao tuổi đang cần gấp chi phí sinh hoạt, thực tế họ phải chấp nhận bị giảm trừ để tiếp tục làm việc mới là yếu tố chi phối lớn hơn.
Mặt khác, "Chế độ lương hưu trì hoãn" (cho phép nhận thêm 7,2% lương hưu mỗi năm nếu hoãn nhận) được coi là yếu tố tích cực giúp tăng nguồn cung lao động từ người cao tuổi. Điều này cho thấy nếu sức khỏe cho phép và có việc làm, ngày càng có nhiều người trì hoãn nghỉ hưu để nhận được lương hưu cao hơn trong tương lai, thay vì những khoản tiền nhỏ trước mắt.
Nhà nghiên cứu Oh Yu-jin cho biết, khác với các nghiên cứu nước ngoài trước đây kết luận rằng "lương hưu công làm giảm lao động và đẩy nhanh nghỉ hưu của người cao tuổi", các nghiên cứu gần đây ở Hàn Quốc cho thấy Lương hưu Quốc gia không có hoặc có tác dụng rất nhỏ trong việc làm giảm nguồn cung lao động. Lý do là mức trợ cấp lương hưu ở Hàn Quốc thấp, nên việc có nhận lương hưu hay không không phải là yếu tố quyết định việc nghỉ hưu.
Tóm lại, người cao tuổi Hàn Quốc đang đối mặt với tình huống phải làm việc ngay cả khi đã có lương hưu, và phải làm việc để chờ đến khi có lương hưu. Báo cáo đề xuất cần tích cực tận dụng lực lượng lao động cao tuổi để giải quyết vấn đề thiếu hụt lao động do dân số giảm.
Cần có các chính sách việc làm chất lượng cao khẩn cấp để cải thiện thực tế là người lao động bị loại khỏi công việc chính ngay từ đầu tuổi 50 và để lấp đầy khoảng trống thu nhập trước khi bắt đầu nhận lương hưu, chứ không chỉ dừng lại ở việc kéo dài tuổi nghỉ hưu. Giống như Nhật Bản đã thúc đẩy việc làm ổn định cho người cao tuổi bằng cách yêu cầu các doanh nghiệp đảm bảo việc làm đến 70 tuổi, Hàn Quốc cũng cần tạo ra một môi trường nơi người cao tuổi có thể làm việc trên cơ sở "tuổi già ổn định," chứ không phải "làm việc để sống."
Điểm đáng chú ý là tỷ lệ việc làm của người trên 65 tuổi ở Hàn Quốc đạt 37,3% (số liệu năm 2023), vượt xa mức trung bình 13,6% của OECD, đứng thứ nhất trong số các nước thành viên. Con số này thậm chí còn cao hơn nhiều so với Nhật Bản (25,3%), quốc gia đã bước vào xã hội siêu già từ lâu.
Kết quả khảo sát của Cục Thống kê cho thấy, độ tuổi làm việc mong muốn của người cao tuổi Hàn Quốc đạt trung bình 73,4 tuổi.
Tuy nhiên, lý do lớn nhất khiến họ muốn tiếp tục làm việc là "để kiếm thêm chi phí sinh hoạt (54,4%)". Tỷ trọng lao động vì sinh kế này áp đảo so với các lý do khác như "niềm vui làm việc" (36,1%) hay "giải khuây lúc rảnh rỗi" (4,0%).
Báo cáo chỉ ra nguyên nhân cơ bản của hiện tượng này là mức lương hưu công quá thấp.
Tính đến năm 2024, mức lương hưu quốc gia trung bình ở Hàn Quốc chỉ khoảng 660.000 Won (khoảng 12 triệu VNĐ). Mức này chưa bằng một nửa mức sinh hoạt phí tối thiểu hàng tháng cho một hộ gia đình độc thân trong cùng năm (1.340.000 Won; khoảng 24 triệu VNĐ). Trong khi các nước phát triển phương Tây có xu hướng nghỉ hưu khi bắt đầu nhận lương hưu nhờ hệ thống hưu trí, Hàn Quốc lại có một cơ cấu mà người cao tuổi không thể duy trì cuộc sống chỉ bằng lương hưu, buộc họ phải làm việc ngay cả khi đã nhận lương hưu.
Vấn đề lớn hơn là "khe nứt thu nhập" phát sinh từ sự chênh lệch giữa tuổi nghỉ hưu theo luật định và tuổi nghỉ việc thực tế.
Hiện tại, tuổi nghỉ hưu hợp pháp là 60 tuổi, nhưng tuổi nghỉ việc trung bình tại công việc chính chỉ là 52,9 tuổi (số liệu năm 2025). Ngược lại, độ tuổi bắt đầu nhận lương hưu quốc gia đang dần được lùi lại: 63 tuổi đối với những người sinh từ năm 1961~1964, và 65 tuổi đối với những người sinh từ năm 1969 trở đi. Điều này có nghĩa là người lao động phải trải qua ít nhất 10 năm "giai đoạn khó khăn" sau khi rời công ty cho đến khi nhận được lương hưu.
Báo cáo phân tích rằng việc tăng tuổi bắt đầu nhận lương hưu có thể giúp ổn định quỹ hưu trí, nhưng lại là một động lực mạnh mẽ khiến người cao tuổi phải tham gia thị trường lao động để duy trì sinh kế.
Hệ thống lương hưu hiện hành cũng bị chỉ trích vì sự mâu thuẫn. Chính phủ kêu gọi mở rộng việc làm cho người cao tuổi, nhưng hệ thống lương hưu quốc gia lại tồn tại "Chế độ giảm trừ lương hưu tuổi già do hoạt động tạo thu nhập." Đây là quy định cắt giảm tối đa 50% lương hưu nếu người nhận lương hưu có thu nhập vượt quá một tiêu chuẩn nhất định (3,08 triệu Won/tháng, tính đến năm 2025). Quy định này bị chỉ trích là có thể làm giảm động lực làm việc vì tạo ra nhận thức "làm việc là bị thiệt".
Tuy nhiên, báo cáo cũng phân tích rằng do chế độ này chỉ áp dụng giới hạn cho những người có thu nhập cao, tác động thực tế đến việc tham gia lao động của toàn bộ người cao tuổi là không đáng kể hoặc hạn chế. Ngược lại, đối với đại đa số người cao tuổi đang cần gấp chi phí sinh hoạt, thực tế họ phải chấp nhận bị giảm trừ để tiếp tục làm việc mới là yếu tố chi phối lớn hơn.
Mặt khác, "Chế độ lương hưu trì hoãn" (cho phép nhận thêm 7,2% lương hưu mỗi năm nếu hoãn nhận) được coi là yếu tố tích cực giúp tăng nguồn cung lao động từ người cao tuổi. Điều này cho thấy nếu sức khỏe cho phép và có việc làm, ngày càng có nhiều người trì hoãn nghỉ hưu để nhận được lương hưu cao hơn trong tương lai, thay vì những khoản tiền nhỏ trước mắt.
Nhà nghiên cứu Oh Yu-jin cho biết, khác với các nghiên cứu nước ngoài trước đây kết luận rằng "lương hưu công làm giảm lao động và đẩy nhanh nghỉ hưu của người cao tuổi", các nghiên cứu gần đây ở Hàn Quốc cho thấy Lương hưu Quốc gia không có hoặc có tác dụng rất nhỏ trong việc làm giảm nguồn cung lao động. Lý do là mức trợ cấp lương hưu ở Hàn Quốc thấp, nên việc có nhận lương hưu hay không không phải là yếu tố quyết định việc nghỉ hưu.
Tóm lại, người cao tuổi Hàn Quốc đang đối mặt với tình huống phải làm việc ngay cả khi đã có lương hưu, và phải làm việc để chờ đến khi có lương hưu. Báo cáo đề xuất cần tích cực tận dụng lực lượng lao động cao tuổi để giải quyết vấn đề thiếu hụt lao động do dân số giảm.
Cần có các chính sách việc làm chất lượng cao khẩn cấp để cải thiện thực tế là người lao động bị loại khỏi công việc chính ngay từ đầu tuổi 50 và để lấp đầy khoảng trống thu nhập trước khi bắt đầu nhận lương hưu, chứ không chỉ dừng lại ở việc kéo dài tuổi nghỉ hưu. Giống như Nhật Bản đã thúc đẩy việc làm ổn định cho người cao tuổi bằng cách yêu cầu các doanh nghiệp đảm bảo việc làm đến 70 tuổi, Hàn Quốc cũng cần tạo ra một môi trường nơi người cao tuổi có thể làm việc trên cơ sở "tuổi già ổn định," chứ không phải "làm việc để sống."
![[APEC Gyeongju] K-pop sẽ khuấy động lễ kỷ niệm APEC vào ngày 10/10](https://image.ajunews.com/content/image/2025/09/30/20250930161017650960_518_323.jpg)
